Interpretacja ZUS Oddział w Gdańsku z 27-04-2017 r. – DI/100000/43/352/2017

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne- pomoc materialna, rzeczowa finansowana ze środków ZFŚS

UZASADNIENIE

Dnia 7 marca 2017r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek (…) z siedzibą w (…) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 3 kwietnia 2017 r., doręczonym dnia 6 kwietnia 2017 r.

Wnioskodawca wskazał, że w uzgodnieniu z zakładowy organizacją związkową, zamierza wprowadzić zmianę do Regulaminu Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Zgodnie z § (…) obecnie obowiązującego Regulaminu, „środki Funduszu mogą być przeznaczone na:

1. dofinansowanie wypoczynku poprzez dopłaty do wczasów profilaktyczno-leczniczych,
2. dopłaty do wypoczynku urlopowego organizowanego we własnym zakresie – na zasadach udzielania pomocy rzeczowej”,
3. pomoc rzeczową – w wysokości ustalonej proporcjonalnie do długości okresu przepracowanego w przedsiębiorstwie w danym roku kalendarzowym,
4. pomoc finansową w postaci zapomóg dla osób znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji materialnej i losowej,
5. działalność kulturalno-oświatową, np. pokrycie kosztów dojazdu oraz zakup biletów na imprezy kulturalne i rozrywkowe,
6. organizowanie wypoczynku w dni wolne od pracy w formie wycieczek oraz imprez sportowych,
7. organizowanie imprez okolicznościowych, np. z okazji jubileuszu, świąt,
8. udzielanie pożyczek na cele mieszkaniowe – na zasadach określonych w Regulaminie Funduszu Mieszkaniowego stanowiącym załącznik do Regulaminu Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych.”

Przedsiębiorca podkreśla, że wysokość przyznawanych świadczeń uzależniona jest od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osób uprawnionych.

Na wniosek pracowników, pracodawca, jako administrator środkami funduszu zamierza zmienić warunki regulaminu, poprzez zmianę treści pkt 3) na następującą:

„3) pomoc materialną – rzeczową lub finansową – w okresach wzmożonych wydatków, w wysokości ustalonej proporcjonalnie do długości okresu przepracowanego w przedsiębiorstwie w danym roku kalendarzowym”.

Wnioskodawca zaznacza, że obecnie, uwzględniona w pkt 3) Regulaminu Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, pomoc rzeczowa świadczona jest poprzez zakup na rzecz pracowników dóbr materialnych, np. artykułów spożywczych, opału, artykułów przemysłowych, w okresach przedświątecznych. Pracownicy wnioskują o dopuszczenie możliwości zastępowania tej formy pomocy – pomocą finansową, poprzez wypłatę w okresie wzmożonych wydatków środków pieniężnych, którymi mogliby dysponować w dowolny dla siebie sposób.

Wobec powyższego wnioskodawca powziął wątpliwość, czy środki pieniężne wypłacone w ramach pomocy materialnej – finansowej będzie należało traktować na równi z wynagrodzeniem za pracę i czy w związku z tym będą one stanowiły podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

We własnym stanowisku w sprawie wnioskodawca wskazał, że zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 19) Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2015 r., poz.2236 ze zm.) „podstawy wymiaru składek nie stanowią świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych”. Zgodnie natomiast z art. 2 pkt. 1) Ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2016 r., poz.800 ze zm.), działalność socjalna obejmuje m.in. „udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej”.

Wnioskodawca zaznacza, że obecnie pomoc finansowa ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych świadczona jest wyłącznie w formie zapomóg dla osób znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji materialnej i losowej (pkt.4 Regulaminu ZFŚS).

Zdaniem wnioskodawcy pomoc materialna – w formie finansowej, zgodnie z powołanym wyżej Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej nie stanowi podstawy wymiaru składek.

Uzupełniając wniosek pismem z dnia 3 kwietnia 2017 r., doręczonym w dniu 6 kwietnia 2017 r. wnioskodawca wskazał, że zgodnie z art. 12 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz. U. z 2016 r., poz.2032 ze zm.) wszelkie świadczenia finansowane ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych – wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężna świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty traktowane są jako przychody ze stosunku pracy. Jednakże na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 67) powołanej ustawy, wolna od podatku dochodowego jest wartość tych świadczeń do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko wyrażone przez wnioskodawcę we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej dotyczące nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wartości pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej sfinansowanej przez pracodawcę swoim pracownikom ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, uznać należy za prawidłowe

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 i 2 oraz art. 20 ust. 1 w związku z art.4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2015r., poz. 2236 ze zm.), jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Za przychody ze stosunku pracy uważa się: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężna świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie stanowią świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Zasady tworzenia przez pracodawców zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, gospodarowania środkami tego funduszu, przeznaczonego na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu, na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych oraz na tworzenie zakładowych żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego określa ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 800 ze zm.).

Aby świadczenia finansowane ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych korzystały z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, muszą posiadać cechy działalności socjalnej, o których mowa w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Zakres działalności socjalnej obejmuje m.in. usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku (np. wczasów, kolonii, obozów, tzw. „wczasów pod gruszą”), działalności kulturalno-oświatowej (np. zakup biletów do kina, teatru, opery), działalności sportowo-rekreacyjnej (np. zakup biletów na basen, na siłownię), opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych ustawą.

Osobami uprawnionymi do korzystania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych są pracownicy ich rodziny, emeryci i renciści (byli pracownicy wraz z rodzinami) oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał w regulaminie działalności socjalnej prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Dla zwolnienia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przyznawanych świadczeń należy mieć na uwadze generalną zasadę, wynikającą z art. 8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, w myśl której przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z zakładowego funduszu świadczeń .socjalnych. Powyższe oznacza wykluczenie możliwości przyznawania wszystkim uprawnionym świadczeń socjalnych w jednakowej wysokości. Znajduje to potwierdzenie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2001 r. sygn. akt I PKN 579/00, w którym sąd wskazał, iż przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu zostało uzależnione wyłącznie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu. Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nie upoważnia do tworzenia takich zasad podziału funduszu socjalnego, które pozostawałyby w sprzeczności z jej art. 8 ust. 1, ten zaś przepis wyraźnie powiązał zasady korzystania z ulgowych usług i świadczeń z sytuacją życiową, rodzinną i materialną osób uprawnionych. Jest to tzw. kryterium socjalne, którego przyjęcie przez ustawodawcę prowadzi do wniosku, że jest wykluczone przyznawanie ulgowych usług i świadczeń z funduszu ogółowi zatrudnionych w tej samej wysokości, według zasady „każdemu po równo”. Doświadczenie życiowe pokazuje zarazem, że jest mało prawdopodobne, by dwie osoby uprawnione pozostawały w jednakowej sytuacji materialnej, życiowej i rodzinnej, a tylko taka (lub bardzo zbliżona) pozwalałaby na przyznanie świadczeń w tej samej wysokości. Tym bardziej więc możliwość laką należy wyłączyć, gdy uprawnionymi jest kilka, kilkanaście czy kilkadziesiąt osób.

Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 września 2009 r. o sygn. akt IUK 121/09, w którym sąd stwierdził, iż przyznawanie ulgowych świadczeń i wysokość dopłat z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych powinno być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby korzystającej z funduszu. Nie ma w tym zakresie wyjątków. Nawet regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie może zmienić tej zasady. Stąd świadczenia wypłacone przez pracodawcę z pominięciem owej zasady podstawowej nie mogą być ocenione w sensie prawnym jako świadczenia socjalne, a jeżeli lak, to nie mogą korzystać z uprawnień przyznanych tym świadczeniom przez system ubezpieczeń społecznych. Pomoc z funduszu może być dokonywana jedynie wówczas, gdy uzależnia się jej przyznawanie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracownika.

W tym miejscu można zwrócić uwagę na treść wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 5 listopada 2013 r. w sprawie o sygn. akt III AUa 1063/13, gdzie sąd wskazał, iż prawidłowa interpretacja art.8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nic zezwala na przyznanie przez pracodawcę świadczeń z ZFŚS pracownikom, z pominięciem indywidualnej analizy ich sytuacji pod kątem wskazanego w tym przepisie kryterium socjalnego. Takie przyzwolenie byłoby bowiem traktowane – jak trafnie wskazuje doktryna – jako przyznanie dodatków do wynagrodzenia. Przepis ten wyraźnie bowiem, określa związek pomiędzy wartością przyznawanego świadczenia łącznic rozpatrywaną sytuacją życiową, rodzinną i materialną osoby uprawnionej. To powiązanie może oznaczać tylko jedno: im gorsza jest sytuacja osoby uprawnionej, tym wyższe powinno być świadczenie. Nakłada to na przyznających świadczenia obowiązek indywidualnej (w żadnym przypadku zbiorowej) kwalifikacji wniosków (A. Martuszewicz, Komentarz do art. 8 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, stan prawny na dzień 1 października 2011 r.).

Jeśli więc pracodawca spełnia powyższe przesłanki tj. uzależnia przyznanie pracownikom świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osób uprawnionych do korzystania z funduszu, (ocenia stopień sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracowników), to nie istnieją przeszkody prawne, by mógł skorzystać z wyłączenia przewidzianego w § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz przepisów ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

Przedsiębiorca w przedmiotowym wniosku wskazał, że wysokość przyznawanych świadczeń uzależniona jest od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osób uprawnionych. Ponadto zgodnie z art. 12 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016r., poz. 2032 ze zm.) wszelkie świadczenia finansowane ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych – wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężna świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty traktowane są jako przychody ze stosunku pracy.

W związku z powyższym stanowisko wnioskodawcy, wskazujące na brak obowiązku uwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wartości pomocy materialnej- rzeczowej lub finansowej sfinansowanej przez pracodawcę swoim pracownikom ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych uznać należy za prawidłowe.

Jednocześnie w odniesieniu do ubezpieczenia zdrowotnego wskazać należy, iż zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1793 ze zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, a więc powyższe ma zastosowanie również do tychże składek.

Powyższe ma zastosowanie również w odniesieniu do składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Zgodnie bowiem z art. 104 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz. U. z 2016 r.,

poz. 645 ze zm.) oraz art. 29 ustawy z dnia 13 sierpnia 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 2016 r., poz. 272 ze zm.).

Analogicznie ustala się składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Powyższe wynika z faktu, iż składki na te Fundusze ustalane są od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, z tym zastrzeżeniem, że nie znajduje do nich zastosowania ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W konsekwencji, wartość świadczeń opisanych we wniosku o wydanie interpretacji w warunkach opisanych we wniosku, nie będzie podlegać uwzględnieniu także w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dniał3 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (…).

źródło: https://bip.zus.pl